کانکتور برق چیست؟
کانکتور برق چیست؟
کانکتورهای برق در زندگی روزمره کاربردهای گسترده‌ای دارند. در سیم‌کشی ساختمان‌ها از انواع کانکتور برق و کانکتور برق ساختمان (ترمینال‌ها) برای توزیع برق و اتصال کلیدها و پریزها، سیستم‌های روشنایی، لوازم خانگی و تجهیزات الکتریکی اداری استفاده می‌شود. همچنین در اتصالات سیم ارت (زمین) و سیستم‌های حفاظتی برق نیز از کانکتورها بهره گرفته می‌شود. در دستگاه‌های الکترونیکی مصرفی هم کانکتورهای متنوعی به کار می‌روند؛ از کابل‌های صوتی و تصویری (مانند HDMI و AUX) گرفته تا رابط‌های دیتا و شارژر (مانند USB و Lightning) همگی کانکتور هایی هستند که در لوازم خانگی، رایانه‌ها، گوشی‌های هوشمند، تلویزیون‌ها و سیستم‌های صوتی خانگی کاربرد دارند.
معرفی 19 مدل از انواع کانکتورها در مدل های خانگی و صنعتی
کانکتورهای برق از نظر شکل، اندازه، تعداد پین و کاربرد انواع گوناگونی دارند. در ادامه 19 نمونه از کانکتورهای رایج معرفی شده‌اند.
1. کانکتور برق BNC
کانکتور BNC یک رابط کواکسیال قفل‌شونده با قفل بایکنت است. این کانکتور دو بخش دارد: پین مرکزی برای رسانایی داخلی و بدنه فلزی برای اتصال زمین. BNC با امپدانس 50 اهم رایج و اندازه کوچک، اتصال کابل‌های کواکسیال را با چرخاندن ¼ دور آسان می‌کند.
2. کانکتور برق PS/2
کانکتور Mini-DIN 6 پین، رابطی گرد به قطر ۱۳ میلی‌متر است که در کامپیوترهای قدیمی IBM برای اتصال صفحه کلید و ماوس به مادربورد کاربرد داشت. این کانکتور ۶ پین ظریف دارد و در رایانه‌ها با دو پورت رنگی بنفش (کیبورد) و سبز (ماوس) قابل شناسایی بود.
کانتور یو اس بی از انواع کانکتورهای برق
3. کانکتور برق USB
یکی از پرکاربردترین کانکتورهای برق که برای اتصال تجهیزات جانبی و انتقال داده در رایانه‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی به کار می‌رود. مشخصات: USB (مخفف Universal Serial Bus) انواع فیزیکی مختلفی دارد (مانند Type-A مستطیلی 4 پین، Type-B مربعی 4 پین، Micro-USB، USB-C با 24 پین و غیره) و نسخه‌های آن (USB 1.0/2.0/3.0/3.1) سرعت و تعداد پین‌های متفاوتی ارائه می‌کنند.
4. کانکتور HDMI
HDMI، کانکتوری ۱۹ پین و مسطح، انتقال همزمان دیجیتال صدا و تصویر را انجام میدهد. این رابط که High Definition Multimedia Interface نام دارد، نخستین استاندارد تجاری برای انتقال غیرفشرده صوت و تصویر دیجیتال در یک کابل به شمار می‌رود. کانکتور نوع A آن، ۱۹ پین مستطیلی تخت داشته و انواع کوچک‌تر Mini HDMI نوع C و Micro HDMI نوع D نیز دارد.
نوع HDMI از انوع کانکتور برق
پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره ترمینال برق چیست را بخوانید.
5. کانکتور RJ45
یک سوکت استاندارد شبکه از نوع ۸ پین (8P8C) است که برای اتصالات اترنت (Ethernet) به کار می‌رود. مشخصات: RJ45 شکل مستطیلی با زبانه قفل‌شونده پلاستیکی و ۸ پین فلزی است که ترتیب رنگ سیم‌ها در آن طبق استانداردهای T568A/B تنظیم می‌شود.
کانکتورRJ11 از انواع کانکتور
6. کانکتور RJ11
یک کانکتور کوچک‌تر شبیه RJ45 اما با ۴ یا ۶ پین (اغلب فقط از ۲ یا ۴ پین استفاده می‌شود) که برای خطوط تلفن طراحی شده است. مشخصات: RJ11 نوعی کانکتور مودولار است با ظاهری شفاف و قفل زبانه‌ای؛ نسخه ۲ پین برای تلفن‌های تک‌زوج، نسخه ۴ پین (2 زوج) و 6 پین (3 زوج) برای خطوط چندزوج به کار می‌رود.
کانکتور AUX
7. کانکتور AUX (جک 3٫5 میلی‌متری)
یک فیش صوتی آنالوگ سه‌پین که با نام جک هدفون ۳٫۵ میلی‌متری نیز شناخته می‌شود. مشخصات: این کانکتور از نوع TRS (Tip-Ring-Sleeve) است که سه بخش فلزی دارد؛ نوک (Tip)، رینگ میانی (Ring) و بدنه (Sleeve) که امکان انتقال صدای استریو (دو کانال چپ و راست) را فراهم می‌کنند.
انواع کانکتور برق
8. کانکتور Lightning
یکی از انواع کانکتور برق خانگی، یک کانکتور اختصاصی شرکت اَپل برای اتصال دستگاه‌هایی مانند آیفون، آیپد و آیپاد است. مشخصات: کانکتور Lightning از سال ۲۰۱۲ معرفی شد و از ۸ پین تخت در یک کانکتور کوچک برخوردار است. (اپل آن را 16 پین نیز می‌نامد چون از هر دو طرف قابل استفاده است)
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اتصال انشعابی سیم ها و نحوه انجام آن، میتوانید به مقاله اتصال انشعابی سیم را مطالعه کنید.
کانکتور Lightning
9. کانکتور DB15 (VGA)
کانکتور VGA که بیشتر با این نام شناخته می‌شود، یک رابط D-Sub با ۱۵ پین (در سه ردیف پنج تایی) است. بدنه‌ای ذوزنقه‌ای شکل با دو پیچ در طرفین برای اتصال محکم دارد. این کانکتور ۱۵ پایه، سیگنال‌های آنالوگ تصویر شامل RGB و سیگنال‌های همگام‌سازی را منتقل می‌کند.
کانکتور برق نوع GVA
10. کانکتور GX16/GX12 (کانکتور دایره‌ای چندپین)
کانکتورهای GX16/GX12 خانواده‌ای از کانکتورهای دایره‌ای فلزی هستند که با قفل پیچی ایمن میشوند و در برق ساختمان کاربرد دارند. این کانکتورهای گرد در اندازه‌های گوناگون، از جمله GX12، GX16 و GX20 موجودند که عدد بعد از GX نشان‌دهنده قطر رزوه بدنه به میلی‌متر است.
کانکتورهای GX بسته به مدل، معمولاً ۲ تا ۱۲ پین دارند و اتصال نر و مادگی آنها با پیچاندن مهره محکم می‌شود. بدنه فلزی مقاوم، ضد ضربه و لرزش و واشر محافظت در برابر گرد و غبار از ویژگی‌های آنها است.
11. کانکتور ATX (کانکتور پاور مادربورد)
کانکتور ۲۴ پین ATX، رابطی مستطیلی شکل برای تامین برق مادربورد رایانه است. این کانکتور به‌صورت سوکت بزرگ روی مادربورد و فیش متصل به سیم‌های منبع تغذیه (پاور PC) قرار دارد. کانکتور ATX معمولاً دو بخش دارد: یک بخش ۲۰ پین و یک بخش ۴ پین اضافی که متصل یا جدا هستند. ترتیب پین‌ها در این کانکتور استاندارد است و شامل خطوط ۳٫۳V، ۵V، ۱۲V، زمین و سیگنال‌های کنترلی می‌شود.
کانکتور برق ATX
12. کانکتور PH (سوکت مخابراتی PH)
کانکتور سیم‌به‌برد مینیاتوری نوعی رابط کوچک با گام حدود ۲ میلی‌متر است که در بردهای الکترونیکی برای اتصال سیگنال‌ها کاربرد دارد. این کانکتورها به‌صورت نری و مادگی طراحی شده و اغلب فاقد قفل مکانیکی اضافی هستند و اتصال آنها اصطکاکی است. تعداد پین‌های این کانکتورهای کوچک از ۲ تا ۱۰ پین متغیر بوده و ابعاد پین‌ها و بدنه آنها برای استفاده در مدارهای با جریان پایین مناسب است.
13. کانکتور XH (سوکت دزدگیری XH)
کانکتور XH نوعی رابط سیم‌به‌برد کوچک است که گامی بزرگ‌تر (~۲٫۵۴ میلی‌متر) نسبت به کانکتور PH دارد. این کانکتور که اغلب در سیستم‌های اعلام سرقت و مدارات الکترونیکی کاربرد دارد، دارای ۲ تا ۸ پین است. XH نیز به صورت نری-مادگی طراحی شده ولی پین‌های آن بزرگ‌تر است و جریان کمی بالاتری را تحمل می‌کند. برای اتصال مطمئن‌تر، معمولاً یک زبانه پلاستیکی کوچک به عنوان قفل اصطکاکی در آن تعبیه شده است تا درگیری بین نری و مادگی را محکم‌تر کند.
14. کانکتور PHL (کانکتور قفل‌دار دو ردیفه)
کانکتور برد-برد قفل‌دار، گونه‌ای از کانکتورهای مخصوص بردبورد است که پین‌های آن به صورت دو ردیفه چیده شده‌اند. این کانکتور از دو بخش تشکیل می‌شود: بخش مادگی دو ردیفه که روی برد نصب خواهد شد و بخش نری دو ردیفه که معمولاً برای اطمینان از اتصال پایدار، به قفل پلاستیکی مجهز است. تعداد کل پین‌ها بسته به مدل، گوناگون بوده و در مدل‌های متنوعی نظیر ۱۰ پین (۲×۵)، ۵۰ پین (۲×۲۵)، ۶۴ پین (۲×۳۲) و سایر پیکربندی‌ها در بازار عرضه می‌شود.
کانکتور PHL
15. کانکتور آداپتور (جک DC)
سوکت آداپتور به عنوان یک کانکتور استاندارد برای تأمین برق DC در دستگاه‌های الکترونیکی شناخته می‌شود. این کانکتور مادگی که غالباً سه پین دارد: پین اول اتصال مثبت (مغزی) را ایجاد می‌کند، پین دوم بدنه را به عنوان اتصال منفی به‌کار می‌برد و پین سوم یک کنتاکت سوئیچ محسوب می‌شود که با ورود فیش نری، وضعیت آن تغییر می‌یابد و عملکردی نظیر قطع باتری داخلی را به انجام می‌رساند.
از جمله اندازه‌های مرسوم این سوکت می‌توان به قطرهای ۲٫۱ یا ۲٫۵ میلی‌متر (قطر داخلی پورت) اشاره کرد. فیش نری سازگار با این سوکت، دوشاخه استوانه‌ای است که به سر فیش آداپتور مشهور است.
16. کانکتور IDC (کانکتور نواری روبانی)
کانکتور IDC که مخفف Insulation Displacement Connector است، نوعی خاص از کانکتورها به شمار می‌رود که به‌طور ویژه برای اتصال کابل‌های نواری (Ribbon Cable) طراحی شده است. این کانکتور با ظاهری شبیه به یک سوکت مستطیلی دو ردیفه، در تعامل با یک هدر (باکس هدر) روی برد عمل می‌کند.
ویژگی منحصربه‌فرد IDC در این است که سیم‌های فلت ریبون، بدون نیاز به لخت شدن، تنها با اعمال فشار در شیارهای تعبیه شده در کانکتور، با تیغه‌های خاص داخل آن درگیر شده و اتصال الکتریکی را برقرار می‌سازند (فرآیند پرس سیم‌ها). تعداد پین‌های متنوع، متناسب با کاربردهای گوناگون، از مشخصه‌های این کانکتور است؛ مدل‌های رایج IDC در پیکربندی‌های 2×4 (8 پین) تا 2×25 (50 پین) و حتی بیشتر یافت میشوند. به منظور اطمینان از اتصال پایدار بین نری و مادگی، اغلب کانکتورهای IDC به یک ضامن یا گیره نگهدارنده نیز مجهز هستند.
کانکتور IDC
17. کانکتور فونیکس (ترمینال خروجی برد)
کانکتور فونیکس، ترمینالی دو تکه و نر/مادگی است و به‌منظور اتصال سیم‌ها به برد مدار چاپی به‌کار می‌رود. این اتصال‌دهنده، در کاربردهایی که ولتاژ یا جریان نسبتاً بالا است، کارایی دارد. کانکتور فونیکس از دو بخش تشکیل می‌شود: بخش مادگی که به‌صورت ثابت بر لبه برد پیچ یا لحیم خواهد شد و بخش نری که بر انتهای سیم‌ها نصب شده است و سپس در بخش مادگی قرار می‌گیرد.
اتصال محکم این دو بخش از طریق اصطکاک قوی یا قفل پلاستیکی تضمین می‌شود. کانکتورهای فونیکس، معمولاً با ۲، ۳، ۴ پین و یا بیشتر، متناسب با تعداد سیم‌های مورد اتصال به برد، عرضه می‌گردند.
18. کانکتور IC (سوکت آی‌سی)
کانکتور IC یا سوکت آی‌سی، جایگاهی برای نصب آسان مدارهای مجتمع DIP روی است. این سوکت‌ها در اندازه‌های گوناگون (8 تا 40 پین و بیشتر) متناسب با آی‌سی‌ها تولید میشوند. بدنه‌ی پلاستیکی با کانتکت‌های فلزی دارد و روی برد لحیم می‌شود.
برای نصب آی‌سی، کافیست آن را با دست فشار دهید تا فنرهای سوکت، قطعه را محکم نگه دارند. سوکت آی‌سی، تعویض و نصب آی‌سی‌ها را ساده می‌کند.
19. کانکتور کابلشو (سرسیم وایرشو)
کابلشو، که با نام‌های وایرشو یا سرسیم نیز شناخته می‌شود، نوعی اتصال‌دهنده تخصصی برای انتهای کابل‌ها و سیم‌ها به شمار می‌رود. برخلاف کانکتورهای جفتی نر/مادگی، کابلشو فقط یک سر دارد که به کابل متصل می‌شود و سر دیگر آن عموماً به شکل یک ترمینال حلقه‌ای یا شاخه‌ای طراحی شده است که به پیچ یا محل اتصال ثابت محکم می‌شود.
کانکتور برق RJ45
مزایای استفاده از کانکتور برق
در برخی از موارد به هنگام استفاده از کانکتور برق لازم است که ، دو سیم را به هم متصل کنیم و گاهی نیز باید یک یا چند سیم فرعی را از سیم اصلی به صورت انشعابی تقسیم و جدا کنید. نحوه استفاده از کانکتور برق یا کانکتور برق به ما این امکان را میدهد تا جریان برق را با رعایت نکات ایمنی کامل ، بین دو یا چند سیم خاص برقرار کنیم .
از اولین مزیت های استفاده از کانکتور برق می توان به افزایش دادن طول سیم به صورت کاملا ایمنی ، اشاره کرد. گاهی اوقات نیز برخی از افراد برای افزایش طول سیم از نوار چسب استفاده می کنند که بسیار خطرناک می باشد ممکن است هر لحظه موجب برق گرفتگی یا آتش سوزی گردد. با استفاده از کانکت برق مناسب علاوه بر آنکه ، کاهش فشار ولتاژ نخواهیم داشت، احتمال خطر آتش سوزی نیز کاهش می دهیم.
یک کانکتور برق می تواند سیم های برق را به یکدیگر اتصال دهد ، بدون آنکه کوچکترین خطری ایجاد شود و یا مشکلی ایجاد کند. وقتی سیم ها با کانکتور برق استاندارد به هم متصل میشوند، توانایی بالایی در تحمل جریان برق و حرارت بالاتر خواهند داشت .
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که اگر یک فرد غیر متخصص ، با اتصال نامناسب و غیر اصولی سیم های برق موجب کاهش فشار برق گردد ، دیگر کانکتور برق چاره ساز نخواهد بود و پس از مدتی محل اتصال سیم ها فرسوده می گردد و موجب برق گرفتگی و آتش سوزی شدید در محل وقوع می شوند.
کانکتور برق توانایی رفع عیوب سیم کشی های پیچیده را دارد و شما میتوانید با استفاده از برخی از ترمینال های برق ، به سهولت و دفعات مکرر ،محل اتصال سیم ها را باز و بسته کنید و نقص و مشکلات آنها را با روشی اصولی رفع کنید. اگر عیب سیم کشی را با روشی غیر از استفاده از کانکتور برق حل کنید ، احتمال مشکلات اساسی و وحشتناکی همچون آتش سوزی و برق گرفتگی وجود دارد.
کانکتور برق کاربرد های دیگری نیز دارد مانند، اتصال دائمی یا موقتی دو یا چند سیم با روش های ایمنی و کاربردی. کانکتور برق این امکان را به متخصصان برق میدهد که سیم ها را بطور دائمی به یکدیگر متصل کنند و در صورت نیاز بتوانند به راحتی و با ایجاد ایمنی بالا سیم ها را از یکدیگر مجزا کنند .
